E-hulajnogi nowy kanał mobilności
W połowie 2021 roku, w Polsce funkcjonowało 19 operatorów sytemu e-hulajnóg, oferujących do wypożyczenia ok. 37,7 tys. pojazdów w 60 miastach Polski.
W ostatnich latach systemy wypożyczalni e-hulajnóg (czyli hulajnóg elektrycznych wypożyczanych na minuty) trwale wpisały się w krajobraz zwłaszcza dużych aglomeracji miejskich, jako jeden z nowych elementów tzw. mikromobilności, odgrywający ważną rolę w transporcie wewnątrz miast i stanowiący integralne wypełnienie luki transportowej, zwłaszcza w krótkich podróżach w obszarach centrum miast.
„Mikromobliność” w aglomeracjach
Ten stosunkowo nowy środek transportu, jest bardzo popularny zwłaszcza pośród młodszej populacji społeczeństwa tj. studentów, uczniów szkół średnich czy pracowników korporacji w młodym lub średnim wieku. Hulajnogi elektryczne, jako nowoczesny sposób na przemieszczanie się, są idealnym rozwiązaniem zwłaszcza dla centrów miast, gdzie istnieją znaczne ograniczenia przestrzenne w prowadzeniu usług transportowych. Aglomeracje miejskie takie jak Kraków, Warszawa, Poznań czy Trójmiasto są idealnym miejscem dla tego rodzaju transportu także z powodu dużej liczby studentów czy turystów odwiedzających miasto przez cały rok, którzy z chęcią wykorzystują dostępne e-hulajnogi.
Ekonomia współdzielenia
Spopularyzowanie tych jednośladów daje również możliwość rozwoju promowanego obecnie modelu biznesowego, jakim jest „ekonomia współdzielenia środków transportu”. Usługa współdzielenia e-hulajnóg na minuty zazwyczaj jest rentownym przedsięwzięciem prywatnych inwestorów, rzadziej jest to usługa oferowana przez miasta, jak jest to w przypadku rowerów miejskich. Współdzielenie daje możliwość optymalizacji wykorzystywanych zasobów, dzieląc się zgodnie z określonymi zasadami. Takie postępowanie w transporcie indywidualnym przekłada się na ograniczenie ogólnej liczby pojazdów oraz zmniejszenie kosztów. Rok 2018 można uznać za początek rewolucji transportowej w rozwoju systemów e-hulajnóg, ponieważ znaczna część społeczeństwa zechciała korzystać z takich pojazdów na co dzień. Stało się tak właśnie dzięki powstaniu systemów wypożyczalni e-hulajnóg na minuty. Usługa stała się tak popularna, że na rynku pojawiło się mnóstwo konkurencyjnych firm, a włodarze miast zaczęli tworzyć specjalną infrastrukturę np. w postaci wytyczonych miejsc parkingowych (w Krakowie są to tzw. punkty mobilności). Sama hulajnoga elektryczna była czymś tak innowacyjnym, że w przepisach prawnych trudno było zdefiniować czym dokładnie jest taki pojazd. Wymusiło to na organach ustawodawczych państw zmianę przepisów prawa, również w Polsce, gdzie wprowadzono definicję tegoż jednośladu oraz stworzono specjalne prawo. W Polsce nowe przepisy weszły w życie 20 maja 2021 roku. W dużych miastach Polski, e-hulajnogi pojawiły się w 2019 roku, tworząc silną konkurencję dla istniejących już wówczas systemów roweru miejskiego. Porównując hulajnogi elektryczne do roweru miejskiego, jest to środek mniej dostępny ze względu na koszty użytkowania (choć można oczekiwać, iż w niedalekiej przyszłości ceny produkcji e-hulajnóg i akumulatorów spadną, co powinno przyczynić się do zwiększenie tej dostępności, szczególnie dla mniej majętnych osób). Z drugiej jednak strony bardzo dobrze, że pojawiają się konkurencyjne środki transportu, ponieważ każdy może wybrać coś dla siebie (pod względem kosztów, komfortu jazdy i wygody przemieszczania się). W przeciwieństwie do roweru, hulajnogi nie stanowią problemu dla damskich sukienek, spódnic czy męskich garniturów. E-hulajnogi względem rowerów różnią się również szybkością rozpędzania oraz zwrotnością, a elektryczne zasilanie nie wymaga od użytkowników użycia siły.
37,7 tys. pojazdów w 60 miastach Polski
Wg stanu na koniec II kwartału 2021 roku, w Polsce funkcjonowało 19 operatorów sytemu e-hulajnóg, oferujących do wypożyczenia ok. 37,7 tys. pojazdów w 60 miastach Polski. |Najwięcej takich pojazdów obsługuje duże aglomeracje takie jak Warszawa, Kraków, Łódź, Kraków, Szczecin, Katowice, Poznań, Trójmiasto, Bydgoszcz i Toruń, czy Lublin i Rzeszów. Jednak w ostatnich latach pojazdy takie pojawiły się również w mniejszych ośrodkach miejskich takich jak przykładowo Sanok, Leszno czy Jarocin.
Wg badań przeprowadzonego przez jednego z większych operatorów systemu e-hulajnóg z Krakowa, statyczny taki pojazd wykonuje ok. 5 jazd w ciągu doby, przy czym średni czas jazdy wynosi 7 minut. Przyjmując średnią prędkość podróży takim pojazdem jako 15 km/h, średni dystans pokonywany e-hulajnogą wynosi 1,75 km.
Jak wykazały wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w 2021 r. w Krakowie, ponad połowę użytkowników systemu e-hulajnóg stanowią młode osoby w wieku 20 – 25 lat, przy czym 44 % użytkowników stanowią mężczyźni a 56 % kobiety. Dominującą grupą użytkowników są osoby z wykształceniem wyższym które pracują lub/i studiują. Z badań wynika też, iż najwięcej osób korzysta z tego typu usług 2—3 razy w miesiącu lub rzadziej (70,8%), szczególnie latem (58,3%). Zgodnie z odpowiedziami respondentów główny cel wypożyczeń to rekreacja (53,5%) oraz dojazdy obligatoryjne (29,3%). Jako najczęstsze przyczyny użytkowania podawano szybkość przemieszczania się (36,9%) oraz możliwość ominięcia korków ulicznych (15,4%) i brak samochodu (14,1%). Czynnikami, które zachęcałyby do jeszcze częstszego wypożyczania, są: obniżenie ceny za wynajem (25,5%) oraz poszerzenie obszaru wynajmu (20,1%). Wśród odpowiedzi o średnio pokonywany dystans podczas przejazdów najczęściej wskazywano, że jest to dystans poniżej 4 km — aż 64,5% ankietowanych. Dodatkowo ankietowani wskazali średni czas, jaki spędzają na jednorazowych przejazdach, który najczęściej wynosi poniżej 5 min (35,7%) oraz 5-10 min (21,3%).
E-hulajnogi alternatywą dla rowerów miejskich
Ankietowani znacznie lepiej ocenili też funkcjonowanie systemów e-hulajnóg niż dostępne systemy roweru miejskiego. W badaniu zostały wskazane też dzielnice miejskie, w jakich najczęściej są wypożyczane oraz zwracane e-hulajnogi. Pod tym względem zdecydowanie największy udział: 39,1% dla wypożyczeń oraz 40,8% dla zwrotów przypadło obszarowi ścisłego centrum miasta. Zapytano respondentów także o preferowany środek transportu, którym został własny rower (36,1 %). Natomiast co istotne, kolejne dwa miejsca zajęły przemieszczanie się pieszo (17,8%) oraz przejazdy hulajnogą elektryczną z wypożyczalni (17,2%). Świadczyć to może o rosnącej popularności tego środka transportu w przemieszczaniu się wewnątrz miast. Hulajnogi elektryczne w głównej mierze zastępują właśnie wybór przemieszczania się pieszo.
Wg Eurostatu, w niedalekiej przyszłości można przewidywać ok. 2,5 krotny wzrost liczby pokonywanych kilometrów w miastach różnymi środkami transportu. A więc także z wykorzystaniem systemów e-hulajnóg. Jeśli przyjąć, że obecnie średni dystans pokonywany przez każdą e-hulajnogę w kraju, w ciągu doby wynosi 8,75 km, to w skali oferty tego środka transportu w całym kraju łączny potencjał przewozowy wynosi dzisiaj ok. 330 tys. pojkm w ciągu doby. Czyli potencjał prognozowany to nawet 824 tys. pojkm w ciągu doby, co tylko pokazuje jak istotny jest to i może być w przyszłości element mikromobilności w aglomeracjach miejskich.
Michał Mikołajczyk
Biuro Inżynierii Transportu